Veel mensen die verzamelen streven een bepaald droombeeld na. De ene verzamelaar ziet een lange rij met Fongers of Gazelle rijwielen voor zich en de andere bijvoorbeeld een huis, schoolgebouw of een schuur vol met reclame artikelen. Een dergelijke visualisatie van de toekomst voedt de verzameldrift.
Mijn droombeeld
Bij mij werd dat droombeeld 8 jaar geleden gevormd door twee Fongers rijwielen. De ene betreft een grijs/groene BB 60 uit 1931 en de andere betreft deze BB 60 uit 1908.
Met name de foto die hieronder staat heeft indertijd veel indruk gemaakt.
8 jaar later is me het rijwiel gegund en heb ik deze aan mijn Fongers collectie mogen toevoegen!
Fongers archief als beginpunt
In de garantieboeken van het Fongers archief is terug te vinden dat deze Fongers model ‘BB’ op 20 mei 1908 is verkocht aan de Haagse bankier Dhr. Jerome Heldring, oprichter van de bank Pierson, Heldring en Pierson dat later onderdeel werd van de ABN-AMRO. Het rijwiel is geleverd is op de Lange Voorhout te Den Haag. Dankzij het Fongers archief, dat bewaard wordt in de Groninger Archieven, is er voor de hele vroege Fongers rijwielen bijna altijd een beginpunt.
Laagdrempelige vindbaarheid
Wanneer dit beginpunt bij het Fongers archief wordt uitgebreid met de laagdrempelige vindbaarheid van zaken op het Internet, dan is de kans dat je contact weet te leggen met nazaten van rijwielen vele malen groter. Dat we nu nog in een tijd leven dat informatie boven water gehaald kan worden door kleinkinderen en/of achterkleinkinderen van eerste eigenaren kan op die wijze worden benut.
Kan zoveel toeval bestaan?
Zo is dat ook het geval bij dit rijwiel waarover ik door puur toeval in contact ben gekomen met een achterkleinzoon van de eerste eigenaar. Ik ontving namelijk in oktober 2022 een bericht via mijn website over een kroningskalender met daarin een bekende Fongers afbeelding die je vaak ingelijst ziet. De eigenaar zocht een goede bestemming. Bij het lezen van het bericht viel mij echter de achternaam op: Heldring.
En aangezien de eerste eigenaar van deze BB 60 uit 1908 ook een Heldring betrof kon ik niet anders dan die toevallige connectie richting hem benoemen.
Overgrootvader
Uit de reply die toen kwam bleek dat Dhr. J. Heldring zijn overgrootvader was en inmiddels heb ik twee foto’s ontvangen van zijn grootvader (de enige mannelijke erfgename van de eerste eigenaar) uit de jaren ‘30 met, zoals het naar alle waarschijnlijkheid lijkt, de Fongers BB 60 uit 1908.
Hierbij een uitsnede van de twee ontvangen foto’s waarop het rijwiel te zien is, genomen ergens in de jaren ‘30/‘40 in de Betuwe (Zetten).
Van de vorige ‘custodian’ van dit rijwiel hoop ik nog een foto van Dhr. J. Heldring en het rijwiel (gemaakt in 1916 tijdens een vakantie) te ontvangen. We kunnen de rijwielen op de foto’s dan eens vergelijken.
Veel kenmerken kloppen
Ik denk echter dat het rijwiel op de foto inderdaad de BB 60 uit 1908 betreft die in dit geval door de enige mannelijke erfgenaam (zijn zoon) van Dhr. J. Heldring werd bereden.
Hoewel niet alle details van het rijwiel goed zichtbaar zijn is het overduidelijk een luxe Fongers. Ook is zichtbaar dat het voorspatbord niet doorloopt wat duidt op een oude Fongers.
Het stuur op de foto lijkt zwart met nokjes waar ooit een remsysteem heeft gezeten. Een dergelijk stuur zit er nog steeds op hoewel het celluloid is verdwenen (delen er van zaten er nog op toen het rijwiel in 2007 boven water kwam begreep ik). En tot slot is de framemaat hetzelfde.
Het is jammer dat de achterpatten slecht zichtbaar zijn. Die zouden de doorslag moeten geven. Wel lijkt het er op dat er geen kettingspanners zijn aangebracht wat ook weer zou kloppen.
Op de laatste foto zit er een Philips verlichting set op. Eerste model met de bakelieten lamp en de dynamo met het bijzondere kantelmechanisme. Bij het plaatsen van deze verlichting heb ik al bij twee andere vroege Fongers rijwielen gezien dat hiervoor de lamphaak werd vervangen. Bij deze BB uit 1908 is dat ook het geval.
Waarschijnlijk is het rijwiel ná de oorlog meegegaan naar Groningen of Friesland.
De levensloop van een oud rijwiel
Het rijwiel werd in 2007 door Andre Koopmans in Wolkwerum gekocht waar deze werd gebruikt als kroegfiets. De twee wielen werden zelfs gebruikt in een surfkar.
Gelukkig is de levensloop nog lang niet ten einde…
Nu dit rijwiel onderdeel uitmaakt van mijn eigen collectie wil ik kijken of ik een aantal onderdelen weer terug kan plaatsen zoals ze er in 1908 ook op gezeten moeten hebben. Er is in die 114 jaar veel aan dit rijwiel gewijzigd en het is een leuke uitdaging om deze weer in zijn oude glorie te herstellen.
Een BB 65 uit 1905 dient hiervoor al als een mooi voorbeeld van hoe het idealiter gaat worden.
Ook zijn er twee prachtige foto’s van een dergelijk rijwiel uit dezelfde tijdsperiode die ter inspiratie dienen.
Een lijstje met onderdelen die ik nog zoek:
* Een 50 tands kettingwiel met opstaande rand (pre-1910)
* Een Sturmey Archers 3-speed naaf V-type of X-type met versteller
* Een Fongers hygiënisch zadel met stalen onderplaat
* Een Fongers zadeltasje
* Een Fongers pompje
* Een Crankset
Ik zet me de komende jaren in om dit mooie oude rijwiel, inclusief de achterliggende geschiedenis, weer compleet te maken. Heeft u iets beschikbaar dat hieraan kan bijdragen neem dan contact op met: jasperalssema@fongersgroningen.nl